Samenvatting voortgangsrapportage 2e helft 2020
Op 28 februari 2019 heeft de raad ingestemd met de veiligheidsaanpak, de thema’s en doelstellingen van het Actieplan Veiligheid 2019-2022. Met de halfjaarlijkse voortgangsrapportage legt het college verantwoording af wat er aan de veiligheid in de stad is gedaan.
Dit is de vierde rapportage over het Actieplan Veiligheid 2019-2022. In deze voortgangsrapportage staat hoe het veiligheidsbeleid in de periode juli tot en met december 2020 is uitgevoerd binnen de vier thema’s van het Actieplan: veilige wijken, ondermijning & georganiseerde criminaliteit, zorg & veiligheid en rampenbestrijding & crisisbeheersing. Ook geeft het inzicht in de ontwikkeling van de criminaliteit en overlast over die periode in de gemeente Almere.
Corona
De uitbraak van het coronavirus en de maatregelen om verspreiding tegen te gaan, beheersen 2020. Net als in de eerste helft van het jaar beïnvloedt het coronavirus ook in de tweede helft van 2020 bijna alle thema’s binnen het veiligheidsdomein. Dat geldt voor de mate en aard van de criminaliteit en overlast, maar ook voor de inhoud van het werk en de werkprocessen van de gemeente en ketenpartners.
Een deel van de beschikbare openbare orde en veiligheidscapaciteit ondersteunt de voorzitter Veiligheidsregio Flevoland. Een ander deel is direct gegaan naar inzet en uitvoering van de coronamaatregelen in onze stad. Het is niet te voorspellen hoe deze crisis verder verloopt, daarom gaat deze geïntensiveerde inzet ook in 2021 door. Binnen de geldende beperkingen doen wij al het mogelijke om de doelstellingen van het Actieplan Veiligheid verder te halen.
Veilige wijken
De maatregelen om de verspreiding van het coronavirus tegen te gaan beïnvloeden net als in de eerste helft van 2020 ook in de tweede helft de ontwikkeling van de geregistreerde criminaliteit sterk. Tijdens de eerste lockdown-periode daalt het aantal geregistreerde misdrijven sterk. Na de versoepeling van de maatregelen neemt dit weer toe in de zomermaanden. Bij de maatregelen tegen de tweede coronagolf neemt de geregistreerde criminaliteit weer af. Zo zijn de woninginbraken in de tweede helft van 2020 even laag gebleven als in de eerste helft van het jaar.
Veel straatroven per 1000 inwoners
Wat betreft de straatroven zien wij dat deze in de tweede helft van 2020 minder voorkomen dan in de eerste helft van 2020 en de tweede helft van 2019. Als we dit echter afzetten tegenover het peiljaar 2017 is er sprake van een stijging. Ten opzichte van de andere grote steden in Nederland zijn er in Almere nog steeds veel straatroven per 1000 inwoners. In Almere lijken de coronamaatregelen nauwelijks effect te hebben op het aantal straatroven.
Het aantal gepleegde overvallen blijft ons zorgen baren, want het is met één gedaald ten opzichte van het eerste halfjaar. Ook hier zien wij dat afgezet tegen het aantal inwoners in Almere meer overvallen voorkwamen dan gemiddeld in de grote steden. In de tweede helft van het jaar zijn relatief veel winkels, met name telefoonwinkels, overvallen. De politie zet veel in op opsporing en dit werpt zijn vruchten af. We zien het terug in de grote hoeveelheid aanhoudingen.
Jonge verdachten en (steek)wapens
De veelal jonge leeftijd van verdachten van straatroven en overvallen en daarbij (de dreiging van) het gebruik van (steek)wapens blijft een zorgpunt. Wij gaan daarom onverminderd door met de maatwerkgerichte aanpak op deze doelgroep en zijn aangesloten bij het landelijke Actieplan Wapens en Jongeren. High impact crimes staan ook blijvend onder de aandacht van de politie. Plegers van deze delicten krijgen de lokale persoonsgerichte aanpak of de top X-aanpak.
In de tweede helft van 2020 is een procesevaluatie van de top X-aanpak afgerond, naar aanleiding van zorgen over het aanmeldproces. Uit het onderzoek blijkt dat het top X-proces over het algemeen goed verloopt. Uiteraard zijn er ook een aantal aanbevelingen gedaan waaronder het versterken van de kennis bij de zorg- en veiligheidspartners over het beschikbare zorgaanbod in de regio en de criteria hiervoor. Ook het versterken van de invulling van de rol van casusregisseur is een van de aandachtspunten. In 2021 werken we de aanbevelingen uit dit rapport uit en volgen we de aanbevelingen op.
Meer cybercriminaliteit door corona
De invloed van corona is ook duidelijk zichtbaar in de toename van cybercriminaliteit en whatsapp-fraude. Aangezien mensen door het thuisblijven meer tijd online doorbrengen, neemt de gelegenheid voor het plegen van cybercriminaliteit toe. Daarnaast werken ook criminelen vaker vanuit huis. In verband met de toename van deze vorm van criminaliteit blijven wij communicatiecampagnes inzetten om de cyberweerbaarheid van bewoners en ondernemers te vergroten.
Ondermijning en georganiseerde criminaliteit
Of de georganiseerde criminaliteit hinder heeft ondervonden van de corona-uitbraak en de maatregelen daartegen is moeilijk te zeggen. Ondanks de beperkingen door de coronamaatregelen hebben wij in RIEC-verband in de tweede helft van 2020 veel signalen van mogelijke ondermijnende criminaliteit besproken en onderzocht. Ook zijn voorbereidingen getroffen voor controle, handhaving of strafrechtelijk onderzoek. Zo heeft de burgemeester in oktober een bedrijfspand bestuursrechtelijk voor zes maanden gesloten omdat bij een inval door de politie grote hoeveelheden gevaarlijke stoffen, bestemd voor het productieproces van drugs, waren aangetroffen.
In de tweede helft van 2020 zijn er binnen het lokaal ondermijningsoverleg 19 signalen besproken. Hieruit volgen onder andere lokale acties van het gemeentelijke interventieteam. In verband met de corona-uitbraak zijn vanaf maart 2020 alleen spoedeisende zaken opgepakt, zoals meldingen van illegale prostitutie of drugshandel.
Het totaal aantal handhavingszaken is daardoor ook in de tweede helft van 2020 kleiner dan in voorgaande periodes. In de tweede helft van 2020 hebben wij, op basis van de risicomatrix die in de eerste helft van het jaar is ingevuld, drie bedrijventerreinen geselecteerd waar de kans op ondermijning het grootst is. De fysieke controleacties in 2021 zijn voorbereid.
Aanpassing Bibob-beleid
Op het niveau van de politie-eenheid Midden-Nederland werken wij samen met het RIEC en andere gemeenten aan het uniformeren van beleid. In de tweede helft van 2020 is gezamenlijk gewerkt aan het modelbeleid voor Bibob. Wij zullen dit in 2021 gebruiken om ons eigen Bibob-beleid verder tegen het licht te houden. In de tweede helft van 2020 is ons lokale Bibob-beleid (reeds) op één punt aangepast. Wij hebben de gemeenteraad hierover in september per raadsbrief geïnformeerd.
De bouwsom waarboven getoetst wordt aan de Wet Bibob bij omgevingsvergunningaanvragen voor de activiteit bouwen, is verhoogd van € 250.000 naar € 500.000. Vanaf dit bedrag komen vaker minder gangbare financieringsvormen voor en daarom verwachten wij te toetsen waar de risico’s het hoogst zijn en zetten wij zo effectief mogelijk in op het onderscheppen van criminele geldstromen. Ondermijning is een veelkoppig monster en ondanks de beperkte ambtelijke capaciteit weten wij stappen in de aanpak hiervan te zetten. In het najaar van 2020 is het initiatiefvoorstel voor de aanpak van georganiseerde criminaliteit van de VVD aangenomen door de gemeenteraad. Een verdiepingsplan op de huidige ondermijningsaanpak is hiervoor in voorbereiding.
Experiment gesloten coffeeshopketen
In juli 2020 is begonnen aan de voorbereidingsfase van het experiment gesloten coffeeshopketen. De voorbereidingsfase loopt tot aan de experimenteerfase en staat in het teken van de noodzakelijke beleidsvoorbereiding (o.a. coffeeshopbeleid en handhavingsarrangement), het afstemmen van werkzaamheden tussen de toezichthouders, gemeenten en ministeries en de training van toezichthouders. In de tweede helft van 2020 is begonnen met overeenstemmen van het huidige Almeerse coffeeshopbeleid met de wet- en regelgeving van het experiment.
Zorg en veiligheid
De coronamaatregelen zorgen ook voor een toename van de overlast. De extra aanwezigheid van bewoners in de woonomgeving veroorzaken en ervaren ze meer overlast. Geluidsoverlast (van buren) en overlast van jeugd zijn de vormen die tijdens de coronaperiode het sterkste toenemen. Daarnaast zorgt het verbod op samenkomsten tot een grotere meldingsbereidheid bij bewoners wanneer zij jongeren in groepjes zien samenkomen. Samen met onze ketenpartners zoeken we de balans tussen de behoefte aan ontmoeting van jongeren (bijvoorbeeld door extra activiteiten van jongerenwerk) en het handhaven van de coronamaatregelen.
In tegenstelling tot de toegenomen jeugdoverlast daalt de omvang van de jeugdcriminaliteit. Deze daling geldt echter niet voor alle typen delict. Zoals eerder aangegeven blijft de veelal jonge leeftijd van verdachten van straatroven en overvallen en daarbij het (dreigen met) gebruik van (steek)wapens een zorgpunt. Met de schoolbesturen is in de tweede helft van 2020 gekeken naar de verbetering van de fysieke en sociale veiligheid op en rond de scholen. De burgemeester heeft aangegeven dat de driehoek mogelijkheden ziet voor een wapeninleveractie in Almere.
Campagne #AlmereOntwapent
In september 2020 is de campagne #AlmereOntwapent gelanceerd. Dit is een van de interventies uit de maatwerkgerichte aanpak van jeugdcriminaliteit. Uit het aantal personen dat de uitingen op de sociale media heeft gezien, blijkt dat de campagne een enorm groot bereik heeft gehad. Ook hebben wij meegewerkt aan de totstandkoming van het landelijke Actieplan Wapens en Jongeren in november 2020. Verschillende acties uit dit actieplan voeren wij in 2021 uit.
Grotere toestroom casussen woonoverlast
De effecten van corona en de maatregelen daartegen zorgen ook in de tweede helft van 2020 voor een grotere toestroom aan casussen over woonoverlast. De coronamaatregelen bemoeilijken het contact met betrokkenen. Na het weer strenger worden van de maatregelen in het najaar zijn geen huisbezoeken meer afgelegd. Wij vangen dit zoveel mogelijk digitaal op. Het inhalen van de in de eerste helft van 2020 ontstane achterstand in de casuïstiek van ernstige woonoverlast is deels gelukt. De toestroom van complexe casussen is echter hoog, waardoor de behandeling van casuïstiek ook in de tweede helft nog veel tijd kost.
Toename huiselijk geld blijft uit
Aanvankelijk verwachtten politie en hulpverleningsinstanties ook in de tweede helft van 2020 een toename van huiselijk geweld. Gezinsleden zitten namelijk opnieuw meer op elkaars lip en de vlam kan door stress eerder in de pan slaan. Deze stijging blijft uit. Veilig Thuis (VT) constateert wel een toenemende ernst van casussen van huiselijk geweld in de tweede helft van 2020. VT krijgt vaker te maken met crisissituaties en complexe casuïstiek. Een verklaring hiervoor is dat het zicht op thuissituaties in de eerste lockdownperiode verminderd is. Problematische situaties verergeren hierdoor en komen pas in de tweede helft van het jaar in beeld. Wij maken ons daarover zorgen.
Rampenbestrijding en crisisbeheersing
Net als de eerste helft staat de tweede helft van 2020 in het teken van de bestrijding van het coronavirus. Er is veel capaciteit gegaan voor deelname aan en ondersteuning van de regionale en gemeentelijke crisisorganisatie. Over het verloop van de coronacrisis is de raad separaat geïnformeerd.
Tijdelijke wet maatregelen COVID-19
Op 1 december 2020 is de Tijdelijke wet maatregelen COVID-19 (Twm) in werking getreden. Een aantal bevoegdheden is met de inwerkingtreding van deze wet teruggelegd bij de burgemeester. De handhaving van de coronamaatregelen ligt door de invoering van deze wet niet meer bij de voorzitter veiligheidsregio maar bij de burgemeester. De invoering van de Twm heeft niet geleid tot afschaling van de regionale crisisorganisatie.
Naast de bestrijding van de coronacrisis is het afgelopen halfjaar verder gewerkt aan voorbereiding en bouw van de nieuwe brandweerkazerne, het risicoprofiel en beleidsplan Veiligheidsregio Flevoland en is de samenwerkingsovereenkomst veiligheidsregio’s en GGD’en uitgevoerd.
Het hele rapport in PDF kun je downloaden in het Raads Informatie Systeem.