Samenvatting Voortgangsrapportage Actieplan Veiligheid 2021

Op 28 februari 2019 stemde de gemeenteraad in met de veiligheidsaanpak, de thema’s en doelstellingen van het Actieplan Veiligheid 2019-2022. In deze voortgangsrapportage verantwoordt het college wat er aan de veiligheid in de stad is gedaan. In het Actieplan Veiligheid 2019-2022 hebben wij afgesproken elk halfjaar de gemeenteraad een voortgangsrapportage te geven. Deze rapportage is de vijfde en zesde halfjaarrapportage samen.

In 2021 is het  niet gelukt om de rapportage over het eerste halfjaar voor het einde van het jaar te bespreken. Bij de bespreking van de voortgangsrapportage wil de gemeenteraad vaak ook de actualiteit bespreken. Daarom hebben wij met het presidium van de gemeenteraad afgesproken om de twee halfjaarrapportages samen te voegen en de raad begin 2022 een rapportage over heel 2021 aan te bieden. De raad ziet zo in één keer wat er in  2021 is gebeurd. Ook krijgt ze de meeste actuele cijfers en resultaten te lezen.

De voortgangsrapportage laat zien hoe het veiligheidsbeleid in de periode januari tot en met december 2021 is uitgevoerd binnen de vier thema’s van het Actieplan. De lezer krijgt zo inzicht in de ontwikkeling van de criminaliteit en overlast over die periode in de gemeente Almere. Een aantal ontwikkelingen die ons opvallen brengen wij hier speciaal onder de aandacht. In de voortgangsrapportage zijn uiteraard alle ontwikkelingen op de thema’s uit het Actieplan opgenomen.

In 2021 heeft de coronapandemie onverminderd inzet gevraagd van de medewerkers in de (crisis)organisatie. Op 15 december 2020 werd een volledige lockdown afgekondigd en werden publieke ruimten en winkels, op uitzonderingen na, gesloten. De maatregelen van deze strenge lockdown werden een paar keer verlengd. In verband met de hoge besmettingsaantallen (‘derde golf’) is van 23 januari tot 28 april 2021 een avondklok ingesteld. In veel steden ontstond hierdoor onrust. Dankzij de goede samenwerking tussen gemeente en hulpdiensten bleef het in Almere relatief rustig. Nadat stapje voor stapje  de coronamaatregelen stopten, steeg het aantal besmettingen vanaf 26 juni helaas toch weer. De nieuwe maatregelen waren in eerste instantie alleen voor de horeca. Door de hoge aantallen en de komst van de omikron-variant is er uiteindelijk een nieuwe lockdown in het laatste kwartaal van 2021 gekomen.

Vanaf januari 2021 begon de landelijke vaccinatiecampagne. Vanaf 21 juni is een lokale vaccinatiecampagne gestart. Op het WTC-gebouw kwam een vaccinatiegraadmeter. Hierbij werkten de GGD Flevoland, gemeente Almere, Ondernemersvereniging Stadscentrum Almere (OVSA), Easy FM en verschillende andere partners in de stad samen. De lokale campagne informeerde de inwoners van Almere zo goed mogelijk over de vaccinatie. Ook beantwoordde de campagne eventuele vragen van Almeerders over de vaccinatie.

In het afgelopen coronajaar nam in Nederland de onvrede over de coronamaatregelen toe. Ook in Almere zag je de spanning over de coronamaatregelen in de eerste helft van het jaar. Dit uitte zich in een toename van het aantal (kleine) demonstraties en betogingen. Het groeiende maatschappelijk ongenoegen in Nederland baart ons zorgen. Groepen voor- en tegenstanders van de coronamaatregelen komen zo steeds meer tegenover elkaar te staan. Dit zou ruzie tussen mensen kunnen geven.

De maatregelen om de verspreiding van het coronavirus tegen te gaan hebben de geregistreerde criminaliteit in 2021 beïnvloed. Net als in de rest van Nederland steeg de cybercriminaliteit in de eerste helft van 2021 verder. Dat baart ons zorgen. Door de coronamaatregelen brengen mensen meer tijd online door. Dat geeft criminelen meer gelegenheid voor dit soort misdrijf. In de tweede helft van 2021 zijn veel minder cyber-misdrijven geregistreerd. Hierbij kan de versoepeling van de coronamaatregelen meespelen, omdat mensen daardoor weer minder online waren. Veel traditionele vormen van criminaliteit zoals woninginbraken, winkeldiefstal, verkeersmisdrijven en vernielingen namen af in 2021. Hoewel het aantal inbraken in 2021 lager is dan in de voorgaande jaren, steeg het aantal in het tweede half jaar van 2021 wel. Wel is het belangrijk om te weten dat, rekening houdend met het aantal inwoners, de totale geregistreerde criminaliteit in Almere al jaren lager ligt dan gemiddeld in vergelijkbare grote steden.

In 2020 was er nog sprake van een toename van de totale geregistreerde overlast, maar dit daalde in 2021. Vooral geluidsoverlast en overlast door jongeren daalden ten opzichte van 2020. De omvang van jeugdoverlast en de totale overlast in Almere bleef onder het gemiddelde van de grote steden. In het stadscentrum daalde in de eerste helft van 2021 de overlast van drugs- en drankgebruik, zwervers en verwarde personen. Door de coronamaatregelen waren er minder mensen op straat in het stadscentrum. Waarschijnlijk heeft dat een positief effect op de overlastcijfers. In de tweede helft van 2021 waarin minder maatregelen golden, steeg de overlast juist weer iets. 

Omdat in 2021 veel mensen thuis waren, leidde dit ook tot meer situaties van woonoverlast. Zo ontstond bij buurtbemiddeling Almere, uitgevoerd door de Schoor, een wachtlijst in de eerste helft van het jaar. Daarom is er voor 2021 en 2022 subsidie verleend aan de Schoor. Hiervoor zijn de coronasteungelden van het Rijk gebruikt voor het welzijn van jeugd en kwetsbare groepen. Wij verwachten dat woonoverlast in de komende periode hoog blijft door de coronacrisis. Daarom breiden wij de capaciteit uit voor regievoering op ernstige overlast.

Het aantal meldingen huiselijk geweld en kindermishandeling per 1.000 inwoners dat binnenkomt bij Veilig Thuis ligt in Almere aanzienlijk hoger dan gemiddeld in de grote steden. Dit is al langere tijd aan de gang. Ondanks dat het totaal aantal meldingen over de eerste en tweede helft van het jaar in Almere daalde, was er een piek in juni 2021. Huiselijk geweld is een groot probleem. De meldingen zijn veel ingewikkelder dan eerder. Veel meldingen bleven in 2021 te lang liggen. Hierdoor konden er veiligheidsrisico’s ontstaan. Ook was het moeilijk om benodigde hulpverlening en ondersteuning in te zetten. Ook omdat daar de wachttijden opliepen. Daarom zetten wij nu een deel van de coronasteunmiddelen in bij Veilig Thuis voor extra capaciteit.

Bij ondermijnende criminaliteit maken criminelen voor illegale activiteiten misbruik van legale bedrijven en diensten. Hierdoor vervagen normen en neemt het veiligheidsgevoel af. Daarom werken wij samen met politie en andere partners er hard aan om te voorkomen dat criminelen misbruik maken van dingen die wel mogen. In de eerste helft van 2021 kregen de bedrijventerreinen De Vaart en Markerkant controleacties. Dit deden wij samen met politie, het Regionaal Informatie en Expertise Centrum (RIEC) en andere partners. In de tweede helft was er een controle op bedrijventerrein De Steiger. Er was ook een controleavond voor risicoadressen.

De Flevolandse Norm die in mei 2021 is gekomen, is een belangrijke stap in het bestrijden van ondermijnende criminaliteit in Flevoland. Met de norm kunnen gemeenten en provincie in Flevoland samen actie ondernemen tegen ondermijning. Door samen op te trekken, ook in beleid, is het voor criminelen moeilijker voet aan de grond te krijgen en voorkomen wij dat het ergens anders weer opduikt.

In de eerste week van juni was in Flevoland ‘De Week van het Buitengebied’. Bij deze actieweek is aandacht gevraagd om te letten op ondermijning in het buitengebied. Wijkagenten van basisteam Almere Buiten/Hout zijn samen met handhavers van Stadstoezicht het buitengebied ingegaan om bewoners en ondernemers te vertellen hoe je ondermijning kunt zien en melden bij de politie.

Vanaf 1 november is de gemeente Almere aangesloten bij Meld Misdaad Anoniem. Uit de meldingen krijgen wij veel informatie om mee aan de slag te gaan voor een effectieve integrale aanpak van (ondermijnende) criminaliteit.

In de tweede helft van 2021 is het verdiepingsplan ondermijning naar de raad gestuurd en besproken. In het verdiepingsplan geven wij aan wat er op de verschillende thema’s uit het initiatiefvoorstel al gedaan wordt en aan welke thema’s wij nog meer kunnen werken zonder extra geld. 

Naast een afname van woninginbraken zagen wij in de eerste helft van 2021 ook een dalend aantal straatroven en overvallen. De daling in het aantal overvallen heeft zich in de tweede helft van 2021 voortgezet. Helaas is het aantal straatroven weer gestegen. De jonge leeftijd van verdachten van straatroven en overvallen en (het dreigen en) gebruik van (steek)wapens blijft een punt van zorg.

Wij doen er alles aan om hier goed zicht op te houden in Almere. In oktober 2021 is als onderdeel van de campagne #AlmereOntwapent een wapeninleveractie geweest. Door de inzet van zowel jongerenwerk, stadstoezicht en politie is er een groot aantal inwoners, waaronder jongeren, bereikt, Wij zijn tevreden met de opbrengst. In totaal zijn 72 wapens ingeleverd. De driehoek van Almere en de wethouder onderwijs hebben ook in 2021 overlegd met de schoolbesturen. Naast de bestaande  voorlichtingslessen voor scholieren, hebben wij met Vitrée gewerkt aan een nieuwe voorlichting over wapenbezit en -gebruik onder jongeren. Daarnaast zijn opnieuw jongerenwerkers actief geweest in het voortgezet onderwijs en MBO. Naast aangehouden verdachten van straatroven is de persoonsgerichte aanpak 18min sinds begin 2021 ook gericht op aangehouden minderjarige verdachten van overvallen. Wij kijken in de aanpak naar het hele gezin en naar de relaties tussen jongeren onderling om negatieve beïnvloeding te beperken.

Tot slot zijn wij in 2021 zijn gestart met een wetenschappelijk onderzoek naar de belangrijkste ontwikkelingen op het gebied van criminaliteit en veiligheid in Almere in de afgelopen en vooral ook de komende jaren. Onderzoeksbureau EMMA doet het onderzoek. Dit onderzoek geeft een vervolg aan een vergelijkbaar onderzoek uit 2009. Net als in 2009 leidt Hans Moors dit onderzoek en is ook prof. dr. Cyrille Fijnaut erbij betrokken. Het onderzoek richt zich op de ontwikkeling van het veiligheidsbeeld in de komende tien jaar. Hierbij letten wij ook op de groei van de stad en welk beleid hierbij hoort. Deze inzichten zullen wij onder meer gebruiken bij het maken van het veiligheidsbeleid na het huidige Actieplan Veiligheid 2019-2022. Wij verwachten dat het rapport in het tweede kwartaal van 2022 naar de raad te kunnen sturen.

Lees de hele voortgangsrapportage in Notubiz (PDF)